آیا جو و حال و هوای مدرسه مهم است؟ آیا رابطه ای بین جو و محیط مدرسه و موفقیت تحصیلی دانش آموزان وجود دارد؟ ممکن است این سوالات به نظر پاسخ های بسیار بدیهی داشته باشند اما واقعیت این است که هنوز در بسیاری از نظام های آموزشی و در ذهن اکثریت آموزشگران و والدین این باور وجود دارد که مدرسه تنها جای درس خواندن است و بس و هر تلاشی برای تغییر حال و هوای مدرسه منجر به حواسپرتی و دور شدن از کارکرد اصلی آموزش و پرورش است.
در کنار این نگاه سنتی به مقوله آموزش، سالهاست که بسیاری از نظام های آموزشی جهان به خصوص در کشورهای اسکاندیناوی که کارنامه درخشانی در توسعه تعلیم و تربیت مدرن و موفق دارند، توجه به احساسات و نیازهای عاطفی و اجتماعی دانش آموزان نیز در کنار تلاش برای ارتقای کیفیت آموزشی اهمیت پیدا کرده است. در رویکرد جدید این سیستم های آموزشی، یادگیری و شادی و احساسات مثبت در هم گره خورده اند در نتیجه وما کلاسهای درس به صورت خشک و با دیسیپلین زیاد اداره نمی شوند بلکه سعی می شود ارائه دروس با روشهای خلاق و مشارکتی و همچنین توام با احساس خوب و ارتباط مثبت بین معلم و شاگرد صورت گیرد.
از سوی دیگر جدا از کلاسهای درس، تلاش می شود جو و محیط مدرسه نیز نقش انگیزه بخش، حمایتگر و جذب کننده داشته باشد. برای مثال توجه به رنگ آمیزی شاد دیوارها و نیمکت ها، رسیدگی به باغچه و فضای سبز حیاط مدرسه و همچنین داشتن فعالیت های فوق برنامه شاد و سرگرم کننده همچون مسابقات ورزشی، نمایشگاه های نقاشی و کاردستی، گروه های موسیقی و نمایش همه و همه تلاشی است در جهت ایجاد جو مثبت و حمایتگر از جوانب مختلف زندگی کودکی و نوجوانی.
تحقیقی که در سال 2016 در نشریه "پژوهش آموزشی" منتشر شده بود نشان می داد که جو و حال و هوای مدرسه تاثیر زیادی بر موفقیت تحصیلی دانش آموزان دارد. این تحقیق پیمایشی که به طور دامنه دار در طول 15 سال در چند مدرسه در بخش های مختلف جهان انجام گرفته بود ادعا می کرد که دانش آموزان در مدارس و کلاسهایی که جو مثبت و حمایتگری و شادی بخشی داشتند، عملکرد تحصیلی بهتری داشتند.
ممکن است با مطالعه نتایج این تحقیق این تصور ایجاد شود که ایجاد جو با نشاط و جذاب در مدرسه بستگی زیادی به بودجه و امکانات اقتصادی مدارس و خانواده ها دارد. اما خبر خوب اینکه نتایج این تحقیق ثابت می کنند که ایجاد جو مثبت در مدارس ارتباط معناداری با پایگاه اجتماعی- اقتصادی دانش آموزان و امکانات مدرسه ندارد بلکه نکته کلیدی رویکرد معلمان و کادر آموزشی مدارس است که نقش تعیین کننده ای در انتخاب روش ها و شرایطی دارد که می تواند حتی بدون هزینه پول زیاد، جوّ مثبت و انگیزه بخشی را در کلاسهای درس و محیط کلی مدرسه ایجاد نماید.
برای مثال بزرگداشت روز تولد دانش آموزان یا معلمان وما نباید با برگزاری جشن های پرخرج و خرید هدایای گرانبها توام باشد اختصاص یک زمان مشخص برای فعالیت های شاد و درست کردن یک کاردستی دسته جمعی به مراتب تاثیر بیشتری دارد. همچنین برگزاری مراسم شعرخوانی، نمایشگاه نقاشی و کاردستی و اجرای نمایشنامه نیز کار پرخرجی نیست اما بر ایجاد فضای شاد و تشویق کننده در مدرسه موثر است. نگه داشتن چند گلدان و سپردن مسئولیت مراقبت از آنها به دانش آموزان نیز بعید است هزینه زیادی داشته باشد اما می تواند جو روح نوازی را ایجاد نماید.
به طور کلی می توان نتیجه گرفت آموزش زمانی موثر و ماندگار است که توام با احساس خوب و مثبت باشد. بخشیدن انرژی و انگیزه به دانش آموزان نیز تنها از طریق به کارگیری معلمان خبره و با مدارک تحصیلی بالا به دست نمی آید بلکه گاهی حتی یک نگاه محبت آمیز داشتن لبخند بر لب و ارتباط موثر با دانش آموزان می تواند همه آن چیزی باشد که دانش آموزان به خصوص در مناطقی که از پایگاه اقتصادی و اجتماعی پائین تری برخوردار هستند، شوق تحصیل و خودشکوفایی را برانگیزد.
موفقیت تحصیلی دانش آموزان از موضوعات مهمی است که تحت تأثیر عوامل مختلفی است .درمطالعات اخیر نقش نشاط و شادکامی بر پیشرفت های تحصیلی مورد توجه قرار گرفته است. نشاط و شادابی در مدرسه باعث رشد و شکوفایی در همه ی ابعاد وجودی یک دانش آموز می شود. در محیط شاد، ذهن انسان پویا، زبانش گویا و استعدادش شکوفا می گردد. در قرن جدید سرلوحه ی تعلیم و تربیت در یک جمله خلاصه شده است. «شوق زندگی کردن را به دانش آموزان بیاموزیم» پس باید معتقد باشیم که در حقیقت رشد پایدار ما در گرو شادی پایدار است و این شادی باید در مدارس ایجاد و مدیریت شود.
شادمانی حالتی از ذهن است نه رشته ای از حوادث، احساس آرامش بخش که می توانید همیشه تجربه اش کنید و با آن زندگی کنید و نه چیزی که برای یافتنش نیاز به جستجو داشته باشید، شادمانی در خارج از وجود شما نیست شادمانی یک احساس است.
مدرسه اگر ایستا، غم زده و میرنده باشد دانش آموزان به جای نشاط و طراوت و شادابی، انزجار و به جای مهربانی و عشق ورزی، حسادت و کینه توزی را می آموزند. در مدرسه پویا، امید به زندگی، موفقیت و کنجکاوی، شادی و طراوت تحصیلی، برانگیزنده و تحقق دهنده استعدادها و نیازهای فطری و مقتضیات آتی دانش آموزان است.
۱- فضاسازی و زیباسازی حیاط مدرسه۲- زیباسازی ساختمان مدارس۳- زیباسازی و تمیز بودن نمازخانه، کتابخانه و کارگاه۴- پوشش های ظاهری معلم ها، مدیر و کارکنان، دانش آموزان ۵- رعایت بهداشت
معلم آهنگ و فضا و جو کلاس درس را تنظیم می کند، چنانچه قرار باشد که روح دانش آموزان پرورش و رشد یابد، باید این روند از روح معلم آغاز گردد. حال اگر روح معلم افسرده و ناتوان باشد شانس ناچیزی برای تقویت و مراقبت از روح دانش آموزان بوجود خواهد آمد. معلم با انواع روش های تدریس آشنا باشد. اطلاعاتش به روز باشد، معلم باید بداند که دانش آموزان دارای تفاوت های فردی هستند و نیز باید با روش های تشویق وتنبیه آگاهی لازم داشته باشد و پر روحیه و باانگیزه باشد.
جو مدرسه می تواند بر اساس وفاداری و همدلی سازمان دهی شود یا افراد را در دو سوی یک دیوار بلند ناامنی و بی اعتمادی قرار دهد. داشتن فرصت های برابر، خودی محسوب شدن، پذیرفته شدن و تمایل به همکاری چند جانبه، از جمله مؤلفه های جو مدرسه می باشد.
الف: پیشنهاد به مدیران
۱- نظارت مشارکتی بر فعالیت های آموزشی و پرورشی مدرسه-۲ – تبادل تجربه موفق مدیران در رابطه با شاداب سازی مدارس۳- مطالعه در خصوص شادی و جایگاه آن در تعلیم و تربیت۴- استفاده از مدیریت مشارکتی که باعث خلاقیت و ابتکار می شود.۵- تشکیل کمیته شاداب سازی مرکب از مدیر، مربی پرورشی، دبیر ورزش، هنر، نماینده دبیران، دانش آموزان و انجمن اولیاء و مربیان۶- برگزاری اردوهای سیاحتی و تفریحی با نظارت اولیاء
ب: پیشنهاد به معلمان
۱- استفاده از روش های مناسب تشویق و تنبیه۲- ترغیب دانش آموزان به فعالیت های گروهی۳- استفاده از روش گردش علمی و نمایشنامه ای۴- اختصاص بخشی از کلاس به گفتن لطیفه۵- استفاده از موسیقی آرام بخش سر کلاس درس در موقعیت مناسب۶- خواندن قصه ها و داستان های جالب و دوست داشتنی برای دانش آموزان در کلاس درس انشاء، پیام های آسمان ، ادبیات و…
ج: پیشنهاد به مشاوران، مربیان پرورشی
۱- معرفی الگوهای مناسب علمی، ورزشی، فرهنگی به دانش آموزان۲- توجه به بهداشت روانی و جسمی دانش آموزان۳- برگزاری جنگ خنده در مراسم صبحگاهی یا اعیاد که با گفتن لطیفه های مناسب و اخلاقی باعث ایجاد شور و نشاط و تخلیه هیجانی می شود.۴- ایجاد تابلوی اعلانات تحت عنوان ایستگاه خنده که شامل شعرهای شادی آفرین و لطیفه های مناسب می باشد.۵- استفاده از پیام های بهداشتی شاد در تابلوی اعلانات۶- برگزاری جشن ها به مناسبت های مختلف
درباره این سایت